Οδηγός Βελτίωσης
Ενεργειακής Απόδοσης

Η σπουδαιότητα της μείωσης των ενεργειακών απωλειών στα κτίρια, υπογραμμίστηκε ιδιαίτερα από τον Κανονισμό Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) που τέθηκε σε ισχύ τον Ιανουάριο του 2010.

Σκοπός του κανονισμού είναι η εξοικονόμηση ενέργειας και η μείωση των εκπομπών ρύπων των κτιρίων, ωφελώντας ταυτόχρονα το περιβάλλον και την τσέπη μας.

• Γιατί να βελτιώσω την ενεργειακή απόδοση του κτηρίου μου;

  Με την ενεργοποίηση του κανονισμού ενεργειακής απόδοσης κτιρίων και την υποχρέωση έκδοσης Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίου προκείμενου να πουληθεί ή να νοικιαστεί μια κατοικία, η αντικατάσταση των παλιών κουφωμάτων και η σωστή θερμομόνωση του κτιρίου μας, εκτός από οικονομικά ωφέλιμη λόγο της εξοικονόμησης ενέργειας, είναι και απαραίτητη. Αν επιθυμούμε να εκμεταλλευτούμε κάποιο ακίνητο, παίρνοντας καλύτερη κατάταξη στον ενεργειακό του χαρακτηρισμό (Α+, Α, Β+, Β κ.τλ.) αυξάνουμε την αξία του.

• Εξωτερική Θερμομόνωση (Θερμοπρόσοψη)

  Στην ουσία η θερμοπρόσοψη ή εξωτερική θερμομόνωση είναι ένας μονωτικός προστατευτικός μανδύας που περιβάλλει τις όψεις του κτιρίου προστατεύοντάς το έτσι από την έκθεση σε ακραίες θερμοκρασιακές συνθήκες και δυσμενείς κλιματολογικούς παράγοντες.
  Η τοποθέτηση εξωτερικής θερμομόνωσης γίνεται πλέον με εύκολο και ασφαλή τρόπο είτε με τη βοήθεια ειδικών βυσμάτων και κολλών, είτε με τη βοήθεια μεταλλικών οδηγών. Στην πρώτη περίπτωση η τελική επιφάνεια επιχρίεται, ενώ στη δεύτερη η τελική επιφάνεια διαμορφώνεται συνήθως από κάποιο πέτασμα, συμβάλλοντας παράλληλα και στη ριζική ανακαίνιση της όψης. Παράλληλα, υπάρχει η δυνατότητα διαμόρφωσης δικέλυφης όψης με έτοιμα θερμομονωτικά πετάσματα, τεχνική που είναι αρκετά διαδεδομένη στο εξωτερικό.
  Κατά κανόνα, η εξωτερική θερμομόνωση απαιτεί υλικά που δεν προσβάλλονται από την υγρασία και έχει το πλεονέκτημα του περιορισμού των θερμογεφυρών που δημιουργούνται κυρίως στις συναρμογές των δομικών στοιχείων, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα και την ελαχιστοποίηση της εμφάνισης υγρασίας από συμπύκνωση των υδρατμών.
  Το σοβαρότερο μειονέκτημα των μέχρι τώρα χρησιμοποιούμενων μονώσεων (όπου αυτές υπάρχουν) είναι οι λεγόμενες θερμογέφυρες. Είναι τα σημεία όπου το μονωτικό υλικό που χρησιμοποιείται δεν είναι συνεχόμενο, αλλά διακόπτεται από άλλα δομικά στοιχεία του κτιρίου (όπως κολώνες σενάζ κ.τλ.). Αυτά τα σημεία αποτελούν σημαντικές διόδους θερμικών απωλειών, όπως επίσης ευθύνονται και για φαινόμενα υγροποίησης εσωτερικών υδρατμών, δημιουργίας μούχλας ακόμη και διάβρωσης της κατασκευής.
  Με τη χρήση Θερμοπροσόψεων, όλα τα παραπάνω εκλείπουν, μιας και η μόνωση έρχεται και “αγκαλιάζει” το κτίριο. Μειώνει τη ροή θερμότητας του κτιρίου προς το περιβάλλον το χειμώνα και αντίθετα από το περιβάλλον το καλοκαίρι. Παρατηρείται μείωση της κατανάλωσης ενέργειας έως και 60%, με τα οικονομικά οφέλη γίνονται αντιληπτά από τον πρώτο κιόλας χρόνο.

• Αλλαγή Κουφωμάτων

  Τα τελευταία χρόνια, το θέμα της αντικατάστασης κουφωμάτων έχει αναχθεί σε μείζονος σημασίας, ιδιαίτερα λόγω της εξοικονόμησης ενέργειας που προσφέρει. Τα ανοίγματα (κουφώματα) αποτελούν τα πιο ευαίσθητα δομικά στοιχεία του κελύφους από ενεργειακής άποψης, καθώς ο συντελεστής θερμοπερατότητάς τους είναι κατά κανόνα υψηλότερος σε σχέση με τα συμπαγή στοιχεία.
  Στην περίπτωση παλιών κουφωμάτων η απαιτούμενη επέμβαση είναι η αντικατάστασή τους με νέα ενεργειακά αποδοτικά. Η χρήση δίδυμων υαλοπινάκων είναι επιβεβλημένη, ενώ ανάλογα με την κλιματική ζώνη που βρίσκεται το κτίριο επιλέγεται υλικό πλαισίου με καλές θερμικές ιδιότητες (π.χ. αλουμίνιο με θερμοδιακοπή, ξύλινο κούφωμα).
  Παράλληλα, τα σύγχρονα κουφώματα περιορίζουν ή ακόμα και εξαλείφουν τον αθέλητο αερισμό από τη διείσδυση αέρα στις χαραμάδες των ανοιγμάτων.
  Έρευνες δείχνουν πως το 35% των ενεργειακών απωλειών ενός διαμερίσματος, προέρχονται από τα παλιά κουφώματα. Εκτός από την υψηλή εξοικονόμηση ενέργειας, η οποία φτάνει έως και 65% σε σύγκριση με τα κουφώματα παλαιού τύπου (ξύλινο πλαίσιο - μονό τζάμι), τα κουφώματα νέας γενιάς προσφέρουν επιπλέον μεγαλύτερη ασφάλεια, ηχομόνωση, αντοχή και ανθεκτικότητα στις καιρικές συνθήκες.

• Μείωση Κόστους Ζεστού Νερού Χρήσης (ΖΝΧ) – Ηλιακοί Συλλέκτες

  Η παραγωγή ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ) αποτελεί μια από τις πλέον ενεργοβόρες διαδικασίες μιας κατοικίας.
  Η εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών για την παραγωγή ΖΝΧ, αν υπάρχει διαθέσιμος χώρος με δυνατότητα ηλιασμού στο δώμα ή στη στέγη ή στον περιβάλλοντα χώρο του κτιρίου, είναι επιβεβλημένη.
  Εκτός από την εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών, τα απαιτούμενα φορτία για ζεστό νερό χρήσης (ΖΝΧ) είναι προτιμότερο να καλύπτονται από μονάδα λέβητα - καυστήρα (π.χ. πετρελαίου, φυσικού αερίου, κ.α.), αφού οι ηλεκτρικοί θερμαντήρες (θερμοσίφωνες) καταναλώνουν την τριπλάσια πρωτογενή ενέργεια για την κάλυψη του ίδιου θερμικού φορτίου σε σχέση με την καύση πετρελαίου, φυσικού αερίου, υγραερίου, κ.α.
  Επίσης σε περίπτωση χρήση συμβατικών μονάδων λέβητα - καυστήρα για την παραγωγής ΖΝΧ και κατά την θερινή περίοδο, προτείνεται οι μονάδες αυτές να είναι ξεχωριστές από τις μονάδες θέρμανσης χώρων, ώστε να μην χρησιμοποιείται μια μονάδας μεγάλης θερμικής ισχύος για την κάλυψη μικρού θερμικού φορτίου.

• Συστάσεις για Συστήματα Θέρμανσης

  • 1. Αντικατάσταση του παλιού λέβητα με νέο υψηλότερης ενεργειακής απόδοσης (πετρελαίου ή φυσικού αερίου με πιστοποίηση), μονοβάθμιο ή πολυβάθμιο για την αποδοτική λειτουργία σε μερικά ή/και ολικά φορτία.
  • 2. Συστηματική συντήρηση και έλεγχος των μονάδων κεντρικής θέρμανσης όπως καθαρισμός καυστήρα, λέβητα, καμινάδας, δεξαμενής καυσίμου, ρύθμιση καύσης, ανάλυση καυσαερίων, έλεγχος και ρύθμιση λειτουργίας συστήματος, κ.α., προκειμένου να αυξηθεί η θερμική απόδοση του λέβητα-καυστήρα.
  • 3. Συστηματική συντήρηση και αναβάθμιση του δικτύου διανομής θέρμανσης και των τερματικών μονάδων, όπως: αντικατάσταση θερμομόνωσης σωλήνων, περιορισμός των διαρροών δικτύου διανομής, εξαέρωση δικτύου, έλεγχος και ρύθμιση λειτουργίας αντλιών ή κυκλοφορητών, έλεγχος διαρροών και θερμικής απόδοσης σωμάτων καλοριφέρ, έλεγχος διαρροών και απόδοσης άλλων τερματικών μονάδων θέρμανσης για τον περιορισμό των θερμικών απωλειών κατά τη διανομή και απόδοση (εκπομπή) του θερμικού φορτίου στους χώρους. Η θερμομόνωση των υφιστάμενων σωληνώσεων δικτύου διανομής και ιδιαίτερα κατά τη διέλευσή τους από μη θερμαινόμενους χώρους, είναι ιδιαίτερα αποδοτική.
  • 4. Τα θερμαντικά σώματα και οι λοιπές τερματικές μονάδες θέρμανσης (ενδοδαπέδια, επιτοίχια, κ.α.) δεν πρέπει να καλύπτονται από τυχόν εμπόδια, γιατί περιορίζεται η θερμική απόδοσή (εκπομπή) τους.
  • 5. Τοποθέτηση ή αναβάθμιση των διατάξεων αυτομάτου ελέγχου στα συστήματα θέρμανσης, όπως διατάξεις θερμοκρασιακής ή υδραυλικής αντιστάθμισης, χρονοδιακόπτες, θερμοστάτες χώρων, ρυθμιστές στροφών (inverter) κ.α. Η θέση των θερμοστατών πρέπει να επιλέγεται προσεκτικά και να είναι μακριά από σώματα καλοριφέρ ή άλλες τερματικές μονάδες ή στόμια προσαγωγής κλιματιζόμενου αέρα.
  • 6. Επιλογή κατάλληλης θερμοκρασίας θέρμανσης χώρων.

• Συστάσεις για Συστήματα Ψύξης - Κλιματισμού

  Αντικατάσταση των παλιών ή προβληματικών συστημάτων ψύξης (δροσισμού χώρων), όπως ψύκτες ή αντλίες θερμότητας, με νέα υψηλότερης ενεργειακής απόδοσης συστήματα, μονοβάθμια ή πολυβάθμια για την αποδοτική λειτουργία σε μερικά ή/και ολικά φορτία.
  Για τα τοπικά κλιματιστικά (αντλίες θερμότητας διαιρούμενου ή μη τύπου), προτείνεται η χρήση συστημάτων με δείκτη ενεργειακής απόδοσης EER>3.
  Προσοχή: Τα συστήματα με ενσωματωμένο ρυθμιστή στροφών (inverter) που περιορίζουν την κατανάλωση σε περιπτώσεις απαίτησης μερικών φορτίων, προτείνονται μόνο σε περιπτώσεις συνεχούς λειτουργίας των συστημάτων για ψύξη κι όχι για συστήματα που λειτουργούν περιστασιακά, όπως στις κατοικίες σε περιπτώσεις καύσωνα.

• Συστάσεις για Συστήματα Φωτισμού

  • 1. Αξιοποίηση του φυσικού φωτισμού ιδιαίτερα στους χώρους εργασίας που τα απαιτούμενα επίπεδα φωτισμού είναι πολύ υψηλά. Ο τεχνητός φωτισμός στους μεγάλους χώρους (αίθουσες) πρέπει να γίνεται κατά ζώνες, ανάλογα με τη γεωμετρία και τα επίπεδα φυσικού φωτισμού κάθε χώρου. Οι εσωτερικές περσίδες ή κουρτίνες θα πρέπει να είναι ανοιχτού χρώματος για την αποφυγή περιορισμού του φυσικού φωτισμού.
  • 2. Η χρήση διατάξεων αυτομάτου ελέγχου (π.χ. λουξόμετρα) για τον έλεγχο των επιπέδων φωτισμού και της λειτουργίας του τεχνητού φωτισμού ενός χώρου συμβάλλει στην εξοικονόμηση ενέργειας.
  • 3. Αντικατάσταση των παλιών λαμπτήρων πυράκτωσης με λαμπτήρες υψηλής φωτιστικής ικανότητας (απόδοσης) και χαμηλής ισχύος, όπως λαμπτήρες φθορισμού. Οι λαμπτήρες αυτοί ενδείκνυνται ιδιαίτερα σε χώρους με συνεχή φωτισμό, όπως εξωτερικοί χώροι, γραφεία κ.α. Τα ηλεκτρονικά στραγγαλιστικά πηνία (χαμηλή απορρόφηση ηλεκτρικής ενέργειας) είναι ενεργειακά αποδοτικότερα από τα μαγνητικά (υψηλή απορρόφηση ηλεκτρικής ενέργειας λόγω αντίστασης).
  • 4. Εγκατάσταση φωτιστικών με ανακλαστικές επιφάνειες που ενισχύουν τη φωτιστική ικανότητα (απόδοση) των λαμπτήρων.

• Σκίαση και Αερισμός

  Η σκίαση και ο αερισμός ενός κτιρίου είναι ίσως από τις πιο παραμελημένες, τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα, επεμβάσεις ενεργειακής βελτίωσης. Η αλήθεια όμως είναι ότι επιτυγχάνοντας αυξημένη σκίαση και καλό αερισμό κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και το αντίστροφο τον χειμώνα, μπορούμε να εξοικονομήσουμε σημαντικά ποσά ενέργειας, ενώ παράλληλα βελτιώνουμε σημαντικά τις συνθήκες άνεσης στο κτίριο (θερμική, οπτική, ακουστική άνεση, ποιότητα εσωτερικού αέρα). Τέτοιες επεμβάσεις είναι:
  
  

  • 1. Σκίαση του κτιριακού κελύφους με εξωτερικές διατάξεις, όπως π.χ. τέντες ή εξωτερικές περσίδες. Εναλλακτικά, για τον περιορισμό των ηλιακών κερδών κατά τη θερινή περίοδο δύναται να τοποθετηθούν αυτοκόλλητες μεμβράνες (φιλμ) επάνω στους υαλοπίνακες, οι οποίες οδηγούν σε μείωση του συντελεστή ηλιακών θερμικών κερδών. Παράλληλα, τα θερμικά ηλιακά κέρδη των αδιαφανών δομικών στοιχείων μπορούν να μειωθούν με τη χρήση βαφών υψηλής ανακλαστικότητας ή τη χρήση υλικών χαμηλής εκπομπής.
  • 2. Τοποθέτηση εξωτερικών προστατευτικών φύλλων στα κουφώματα, η οποία περιορίζει τις απώλειες των διαφανών στοιχείων κατά τη διάρκεια της νύχτας της χειμερινής περιόδου, εφόσον είναι κλειστά και ιδιαίτερα σε περιπτώσεις υψηλής ανεμόπτωσης. Παράλληλα, η μερική ή ολική χρήση τους κατά τη θερινή περίοδο περιορίζει και τα ηλιακά κέρδη και κατά συνέπεια τα ψυκτικά φορτία ενός χώρου.
  • 3. Φύτευση του περιβάλλοντα χώρου με φυλλοβόλα δένδρα για τον περιορισμό του ηλιασμού του κτιρίου και τη βελτίωση του μικροκλίματος. Τα αναρριχητικά φυτά συμβάλλουν στη σκίαση του κελύφους και στον εξατμιστικό δροσισμό μέσω του φυλλώματός τους.
  • 4. Φύτευση επιστέγασης για τη βελτίωση του μικροκλίματος της περιοχής. Το φυτεμένο δώμα δεν παρέχει θερμική προστασία, επομένως η θερμομόνωσή του είναι επιβεβλημένη. Πρέπει να διασφαλίζεται η στατική επάρκεια του υφιστάμενου δομικού στοιχείου, καθώς και η ορθή διαμόρφωση της διατομής, με πρόβλεψη στεγανοποίησης, αποστραγγιστικής στρώσης και αντιριζικής προστασίας. Τα φυτά που χρησιμοποιούνται ενδείκνυται να προέρχονται από ποικιλίες με χαμηλή απαίτηση σε νερό (παχύφυλλα, κακτοειδή).
  • 5. Ο νυχτερινός αερισμός περιορίζει τα ψυκτικά φορτία τη θερινή περίοδο. Επίσης, ο διαμπερής αερισμός και η ύπαρξη ανοιγμάτων οροφής (φεγγίτες, φωταγωγοί, ηλιακές καμινάδες κ.α.) συμβάλλουν στον αερισμό και στην απομάκρυνση της πλεονάζουσας θερμότητας (ανοδική όδευση) που εγκλωβίζεται μέσα στους χώρους, ωστόσο η διαμόρφωση συνθηκών διενέργειάς τους σε υφιστάμενα κτίρια χωρίς σχετική πρόβλεψη είναι εξαιρετικά δύσκολη.
  • 6. Εγκατάσταση ανεμιστήρων οροφής για τη μείωση των ψυκτικών φορτίων και τη βελτίωση της θερμικής άνεσης κατά τη θερινή περίοδο.